Zespół Szkół Budowlanych

Sylwetka twórcza i życiorys Zenona Adama Remiego

Zenon Adam Remi urodził się w 1873 roku w Krasiczynie (obecnie województwo podkarpackie). Po śmierci sześciorga rodzeństwa i matki przeniósł się on wraz z ojcem do Lwowa. Kształcił się we Lwowie i Krakowie. W 1897 roku ukończył c.k. Państwową Szkołę Przemysłową we Lwowie. Od razu został zauważony przez architekta Kazimierza Hroboniego. W jego pracowni opracował plan dworców kolejowych w Nadwórnej i Tarnowicy. Później pracował przy budowie szkoły fundacji barona Hirscha, koszar w Monasterzyskach, wilii Józefa Weissera w Jassowie oraz Muzeum Górniczego im. Franciszka Józefa w Wieliczce. Zdobył zaufanie lwowskiego środowiska architektów. Zaowocowało to nawiązaniem kontaktu z nowosądeckim budowniczym miejskim – Janem Perosiem, który zaproponował Remiemu posadę prywatnego asystenta. W ten sposób w 1898 roku Zenon Adam Remi przeprowadził się do Nowego Sącza. W pierwszych latach XX wieku ożenił się z Marią Saczek spod Brna (na Morawach) i podjęli budowę domu rodzinnego przy placu św. Kazimierza. Pierwszą pracą, jaką wykonał Zenon Adam Remi, było dokończenie zagospodarowania terenu wokół nowo wybudowanego sądeckiego ratusza. Jednocześnie zajął się budową koszar. W 1901 roku, powierzono mu tymczasowo funkcję budowniczego miejskiego. Dwa lata później uzyskał on już pełne kwalifikacje budowniczego, przyznane przez komisję kwalifikacyjną we Lwowie i mógł objąć wspomniane stanowisko bez przeszkód. Stało się to w maju 1904 roku. Pracę na urzędowym stanowisku rozpoczął przy budowie Szpitala Powszechnego i Szkoły Ludowej przy ulicy Rejtana. Kierował także pracami restauratorskimi baszty i zamkowych murów, współpracował z arch. T. Talowskim przy budowie kościoła św. Kazimierza. Otrzymywał też coraz więcej zamówień od osób prywatnych. Projektował kamienice, wille, szkoły, budynki przemysłowe i gospodarcze. Po 1911 roku, kiedy to w Nowym Sączu zaczęła funkcjonować sieć wodociągowa i kanalizacyjna, zajął się planowaniem instalacji sanitarnych. W 1919 roku przeszedł na emeryturę, ale nadal prowadził działalność jako prywatny przedsiębiorca budowlany. Zajmował się m.in. przebudową gmachu nowosądeckiego „Sokoła”, której jednak nie dokończył z powodu śmierci w 1924 roku. Główne dzieła jego życia to: szkoły przy ul. Batorego (lata 1905-1907); gmach Kasy Zaliczkowej - naroże Jagiellońska-Szwedzka (1905-1906); kompleks szkolny, zwany „Ciuciubabką" (lata 1905-1907); dom własny rodziny Remich ¬naroże ul. Narutowicza i pl. Św. Kazimierza (rok 1905); projekt. Fabryki Maszyn Rolniczych - Braci Frohlichów - przy ul. Szwedzkiej (lata 1903-1904); projekt częściowej odbudowy Zamku Królewskiego (1904-1905); dwa okazałe domy przy ul. Łokietka 4 (1900) i 8 (1903-1904); budynek Banku Miejskiego przy ul. Jagiellońskiej 12 oraz domy wg zamówień prywatnych: Jagiellońska 17 i 19, Wałowa 2 i 4, Młyńska 1, Kunegundy 63, Matejki 21, Kościuszki 18 i willa dla sądeckiego przemysłowca, Józefa Rossmanitha, przy ul. Fabrycznej, gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół" i budynek szkoły powszechnej w Starym Sączu.

Budowle zaprojektowane przez Z. A. Remiego

DOM RODZINNY REMICH

plac św. Kazimierza 2. proj. Zenon Adam Remi. 1906-1907

Jednopiętrowy, o nieregularnej, rozczłonkowanej bryle z wieżą w narożniku. Chociaż został zaprojektowany pod wpływem twórczości Teodora Talowskiego jest odzwierciedleniem osobistych upodobań Zenona Adama. Asymetryczna kompozycja i zamierzone rozchwianie osiowości charakteryzuje wszystkie fasady ta budynku. Harmonijnie łączą się w malowniczą całość elementy zaczerpnięte ze stylów gotyckiego i barokowego, a dopełnienie stanowią ornamenty secesyjne w postaci motywów floralnych i zwierzęcych. Płaskorzeźbiona plakieta z przedstawieniem kątownicy i cyrkla, oddzielająca dwie strefy okna klatki schodowej, wskazuje na profesję właściciela.

WILLA „WŚCIEKŁA”

proj. Zenon Adam Remi. przed 1898 r. we Lwowie

Architektura Lwowa końca XIX w. wzorowała się na budowlach wiedeńskich. Bardzo modny był wtedy pompatyczny neobarok. a na gruncie tego stylu wyrosły formy secesji, ówczesne projekty Zenona Adama Remiego uwzględniały zarówno la tendencje, jak i sięgały do dawniejszych stylów historycznych, np. renesansu francuskiego. Lata spędzone we Lwowie pozostawiły w jego twórczości specyficzne rysy. które znalazły odzwierciedlenie w większości późniejszych projektów. Rodzinne miasto było zawsze źródłem inspiracji, a wpływy lwowskie należy uznać za najistotniejsze i decydujące o kształtach budowli Zenona Adama. Nigdy jednak żadna lwowska budowla nie była dosłownie naśladowana, zawsze projekty uwzględniały oddziaływanie otoczenia i były modyfikowane do pożądanej skali.

DWÓR RODZINY STRONSKICH w Klęczanach, proj 1901

Parterowy budynek z piętrowym fragmentem byt pierwszą samodzielną realizacją Zenona Adama Remiego po osiedleniu się w Nowym Sączu. Skromna siedziba wiejska, dwutraktowa. z klatką schodową została wzniesiona na planie prostokąta. Fasada frontowa siedmio-osiowa, z dwoma ryzalitami. W ryzalicie środkowym skromny portyk zamknięty lukiem odcinkowym, nad portykiem okno z blendą oraz zwieńczenie - gotycyzujący szczyt schodkowy, ryzalit boczny o konstrukcji drewnianej z bogatą snycerką, nakryty dwuspadowym daszkiem. W ryzalitach elewacji bocznych budowniczy zaprojektował dwa przedsionki, a przed dworkiem niski podjazd. Całość formą i detalem nawiązuje do neogotyku i "stylu zakopiańskiego".

KAMIENICA EDWARDA ZIELIŃSKIEGO, ul. Kościuszki 18 w Nowym Sączu, proj. 1904

Podobnie, jak dom rodzinny, wykazuje zależność od twórczości Teodora Talowskiego. Jest to budynek o rozczłonkowanej i zróżnicowanej bryle z asymetrycznie umieszczoną klatka, schodową. Asymetria, zatarta osiowość, elementy zaczerpnięte z różnych epok architektonicznych tworzą interesującą całość. Kamienicę "postarzają” kontrasty gładkiego tynku i niewielkich powierzchni fakturowych, opracowanych w czerwonej cegle różnych wymiarach.

FASADA BANKU MIESZCZAŃSKIEGO. Rynek w Nowym Sączu, proj. 1909

Wzniesiona w roku 1910 we wschodniej pierzei Rynku przy ścianach budynku z XIX w. na wąskiej i długiej parceli pomiędzy sąsiadującymi kamienicami. Trójosiowa, w duchu neobaroku z elementami secesji, z silnie wygiętym gzymsem koronującym. Po przebudowie budynek nakryto spłaszczoną kopułą, a całość przypominała Kasyno Narodowe we Lwowie z lat 1897-1898.

ODBUDOWA ZAMKU NOWOSĄDECKIEGO . proj. 1904

Projekt częsciowej odboduwy ruin zamku i restauracji baszty kowalskiej został zrealizowany w 1905r. po akceptacji c.k. konserwatora zabytków Tadeusza Stryjeńskiego i przy poparciu burmistrza Władysława Barbackiego. Wsparcia udzieliła Kasa Zaliczkowa.

FASADA „DOMU GOTYCKIEGO”, ul. Lwowska 3 w Nowym Sączu

W latach 1913-1914 pod nadzorem Zenona Adama Remiego prowadzone byty prace restauratorskłe w zespole dawnych domów kapitulnych przy kolegiacie św. Małgorzaty - obiekcie przeznaczonym na potrzeby Kasy Zaliczkowej. Usunięto wówczas warstwę tynku przykrywającą późnogotycki, ostrołukowy portal z literami -PS" i datą „1505'. Obok - zgodnie z pomysłem budowniczego miejskiego - wprawiono drugi, nieco wcześniej¬szy portal schodkowaty z laskowa- niem i rozetkami, wykopany w pobli¬żu kościoła podczas prac konserwa¬torskich w 1907 r. Zadbano także o uzupełnienie brakującej kamieniar- ki okiennej zabytkowymi detalami z innych obiektów. Mimo ahistorycz- nego efektu podkreślony został daw¬ny charakter i ranga artystyczna ze¬społu architektonicznego. Obecnie w budynku mieści się muzeum.

HALA TARGOWA ul. Kościuszki/ ul. Sobieskiego w Nowym Sączu, proj. 1912

Do realizacji budynku nigdy nie doszło. Miała to być jednopiętrowa budowla w guście silnie zmodernizo¬wanego baroku, wzniesiona na planie wielo boku przypominającego kształtem literę „T".

KAMIENICA STANISŁAWA KOPCZYŃSKIEGO ul. Długosza 24 w Nowym Sączu, proj. 1921

Jest przykładem modernistycznego budynku z piętnem kłasycystycznym. Symetryczna fasada o oszczęd¬nym modelunku w kondygnacji piętra i poddasza została podzielona na pięć osi. a w kondygnacji .handlowe¬go" parteru - na cztery. W jasnym tynku wyprofilowano pilastry. a strefę poddasza ożywiono blendami arkado¬wymi. Trzy środkowe osie wieńczy geometryczny naczółek oflankowany dwoma trójkątnymi szczytami wspar¬tymi na parach pilastrów.